Болашаққа жоспарлар

2025 жылдың жоспарлары

«Су ресурстары-Маркетинг» ЖШС Қазақстанның сумен жабдықтау және су бұру саласында жетекші орынға ие. Бірақ бұл қол жеткізілген жетістікке тоқталуға себеп емес - өндірістік және технологиялық процестердің барлық кезеңдерінде жаңа технологияларды дамыту, енгізу қажет. Сонымен қатар, 2025 жылы Қазақстанда энергетикалық және коммуналдық секторларды жаңғырту жөніндегі ұлттық жобаны іске асыру басталады.

«Су ресурстары-Маркетинг» ЖШС әкімшілігі мен ұжымының алдында тұрған басым міндеттердің бірі автоматтандыру мен цифрландырудың кешенді бағдарламасын әзірлеу және іске асыру болып табылады,АСКУ, АСУТП/SCADA енгізу, есепке алу аспаптарымен жарақтандыру деңгейі бойынша. Келесі кезең «ақылды» басқару мен болжауды енгізу болады:

"Ақылды" тұтыну  (ұтымдылық, энергия тиімділігі);

Ресурстарды  «Ақылды» басқару (жоспарлау, есепке алу және бақылау);

«Ақылды» инфрақұрылым (тозу, шығындар мен апаттарды басқару).

Тағы бір маңызды міндет – «Су ресурстары-Маркетинг» ЖШС балансындағы инженерлік инфрақұрылымның тозуын азайту. 2025 жылы кәсіпорын 65 шақырым су құбыры желілерін және 25 шақырым су бұру желілерін қайта жаңартуды жоспарлап отыр.

Жалпы, Қазақстан Республикасының коммуналдық және энергетикалық инфрақұрылымы желілердің тозуының жоғары деңгейі, жабдықтардың технологиялық ескіруі және ресурстарды тиімсіз пайдалану сияқты жүйелік проблемаларға тап болады. Бұл факторлар тұрғындардың өмір сүру сапасына, экономиканың тұрақтылығына және экологиялық жағдайға теріс әсерін тигізеді. Аталған проблемаларды шешу үшін ескірген желілерді жаңғырту және ауыстыру, инфрақұрылымды жаңартуға инвестициялар тарту, заманауи технологияларды енгізу, кадрлардың біліктілігін арттыру, ресурстарды басқаруды оңтайландыру және экологиялық бастамаларды іске асыру қажет. Аталған шаралар елдегі жалпы жағдайды жақсартуға және оның тұрақты дамуына ықпал етеді. Ұлттық жоба бұл мәселелерді шешуге көмектесуі керек.

2024 жылдың басындағы жағдай бойынша елдегі сумен жабдықтау желілерінің орташа тозу деңгейі 39% құрады, бұл судың ағып кетуіне, апаттарға және іркілістерге әкелген. Кейбір өңірлерде бұл көрсеткіш 50%-дан асады (Ақмола, Алматы, Шығыс Қазақстан облыстары және Ұлытау облысы).

Ел бойынша су бұру желілерінің орташа тозуы 56% -. құрайды, ал  бірқатар өңірлерде ол 70% - дан асады (Қарағанды, Павлодар, Алматы, Шығыс Қазақстан облыстары және Ұлытау облыстары).Бұл жоғары экологиялық тәуекелдерді, соның ішінде топырақ пен су объектілерінің ластануын тудырады, сондай-ақ елді мекендердегі санитарлық қауіпсіздікке қауіп төндіреді.

Қазақстан өңірлерінің жартысы кәріздік тазарту құрылыстарын (бұдан әрі – КТҚ) жаңғырту қажеттілігін сезінуде. 89 қала ішінде  45-де  экологиялық жағдайдың одан әрі нашарлауын болдырмау және ағынды суларды тазарту сапасын жақсарту үшін жаңа нысандар салу немесе қолданыстағы КТҚ-ын толық қайта құру қажет. Шымкентте Еуропалық Қайта Құру және даму банкінің инвестицияларының, мемлекеттік субсидиялардың арқасында қолданыстағы тазарту құрылыстары кешенінің қуатын кеңейту жүргізілді. Ал 2025 жылдың өзінде  КТҚ тәулігіне 200 000 текше метр ағынды суларды өңдей алады! Сонымен бірге, кәсіпорын әкімшілігі зиянды заттардың шекті рұқсат етілген концентрациясын уақтылы анықтау үшін өнеркәсіптік ағынды сулардың сынамаларын алуды автоматтандыруды мақсат етіп отыр. Бұл коммуналдық желілерге, тазарту құрылыстары кешеніне және жалпы экологиялық жағдайға жүктемені азайтуға мүмкіндік береді.

Жалпы, ұлттық жобаны іске асыру шеңберінде 84,7 мың км желіні жаңғырту жоспарлануда, бұл энергетикалық және коммуналдық инфрақұрылымды нормативтік жай-күймен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді (тозуы орта есеппен 40% - ға дейін).

ТКШ саласындағы проблемалардың маңызды аспектісі коммуналдық ресурстарды ұтымсыз пайдалану болып келеді. Мәселен, Қазақстанда өнім бірлігін өндіруге жұмсалатын судың орташа шығыны (ЖІӨ-нің 1 долларына) 109 м3 құрайды, бұл Ресей мен АҚШ-тан (44 м3) үш есе және Австралиядан (21 м3) алты есе көп. Бұл ресурстардың айтарлықтай жоғалуын көрсетеді және суды үнемдеу технологияларын енгізу мен суды басқаруды оңтайландыру қажеттілігін көрсетеді.

2025 жылы «Су ресурстары-Маркетинг» ЖШС мамандары суды есепке алудың жеке аспаптарына деректерді қашықтықтан беру технологиясын енгізу бойынша ауқымды жұмысты бастайды. Бұл сумен жабдықтау жүйелерін цифрландырудағы маңызды қадам, ол су балансын бақылауды жақсартуға мүмкіндік береді және көрсеткіштер алу кезінде адами факторды жояды.

Энергетикалық, сумен жабдықтау және кәріз жүйелерін жаңарту қызметтердің сенімді және сапалы көрсетілуін қамтамасыз етуге, пайдалану шығындарын азайтуға және азаматтардың өмір сүру жайлылығын арттыруға мүмкіндік береді.

Тарифтік саясат бағыттарының негізгісі - Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі жергілікті органдармен бірлесіп іске асыратын, жаңа инвестициялар тарту арқылы коммуналдық инфрақұрылымды жаңғыртуға бағытталған «тарифті инвестицияларға айырбастау»  мемлекеттік бағдарламасы болып табылады. Осы бағдарлама шеңберінде инженерлік желілерді жаңғыртуға қаржыландыру айтарлықтай ұлғайды, бұл инфрақұрылымның тозуын азайтуға және коммуналдық қызметтердің сапасын жақсартуға тиіс. Осы механизм бойынша нормативтік құқықтық актілерге барлық қажетті өзгерістер уақтылы орындалды және бүгінгі күні өзінің тиімділігін көрсетуде.

Айта кетейік, ұлттық жобаны іске асыру үшін қарыз қаражаты пайдаланылатын болады, оны ТМС қайтару қажет болады. Қаржы операторының рөлін өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, тұрғын үй құрылысы және ТКШ инфрақұрылымы сияқты түрлі секторлардағы жобаларды қаржыландыру арқылы ел экономикасын қолдау және дамыту үшін құрылған Қазақстандағы негізгі қаржы институттарының бірі «Бәйтерек» ҰБХ»  АҚ жүзеге асырады. Оның негізгі мақсаты инвестицияларды тарту, қаржы құралдарын дамыту және Мемлекеттік бағдарламалар мен ұлттық жобаларды іске асыруға жәрдемдесу. Қарыз қаражаты жетіспеген жағдайда «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ  Халықаралық қаржы ұйымдарынан, екінші деңгейдегі банктерден және «Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ-нан қарыз алатын болады.

Техникалық оператордың рөлін жаңа технологияларды, озық шешімдерді енгізу және инвестициялар тарту арқылы елдің инфрақұрылымдық-тұрғын үй кешенін дамытуға жәрдемдесуді жүзеге асыратын Қазақстандағы ірі ұйымдардың бірі болып табылатын «Қазақстандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту және дамыту орталығы»  АҚ жүзеге асырады.